false friend


false friend 1.0

(taal en taalkunde)

woord dat in een andere taal hetzelfde of bijna hetzelfde wordt geschreven, maar dat iets anders betekent; valse vriend
Meestal gebruikt in het meervoud, voor twee woorden uit twee verschillende talen. False friends worden in het Frans faux amis genoemd, in het Duits falsche Freunde en in het Nederlands ook valse vrienden. De Franse aanduiding is de oudste: de term werd in 1928 gemunt door Maxime Koessler en Jules Derocquigny, in hun boek Les faux amis ou les trahisons du vocabulaire anglais.

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een false friend…

is een woord

  • [Doel of bestemming] kan bewust worden gebruikt voor een humoristisch effect, bijvoorbeeld in meertalige woordspelingen
  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] lijkt op een woord in een andere taal maar betekent iets anders
  • [Gevolg of resultaat] zorgt voor verwarring en leidt vaak tot fouten in vertalingen
  • [Voorbeeld of specimen] is bijvoorbeeld administratie als vertaling van administration 'regering' of worst-kaasscenario als grappig bedoelde vertaling van worst case scenario

Algemene voorbeelden


In het Engels mag hij dan pastor heten, voor Nederlanders is hij geen pastoor (r-k parochiepriester) maar predikant, dominee of eventueel ook pastor. Pastor en pastoor zijn voorbeelden van wat Engelstaligen false friends noemen en Nederlanders soms valse vrienden: woorden die zo te zien sterk op elkaar lijken maar in betekenis verschillen. Vergelijkbare duo's zijn barracks ('kazerne') en barakken, billion ('miljard') en biljoen, paragraph ('alinea') en paragraaf.

Trouw,

Niemand beweert dat het Engels op de Nederlandse universiteiten een barrière vormt om de leerstof te begrijpen. En als je op je werk tegen een Engelstalige collega zegt: 'I have been yesterday to the camping and I have had a wonderful time', dan is de boodschap duidelijk. Maar er zitten in het Engels vele valkuilen en er zijn voor ons Nederlanders veel false friends. Als je er gevoel voor hebt, kun je uit de manier waarop wij Engels spreken distilleren dat we Nederlanders zijn.

de Volkskrant,

Bestel maar liever geen cordon-bleu in een Frans restaurant. Fransen bewaren geen appeltje voor de dorst, maar een peer (une poire). Ze hebben het hart niet op de tong, maar op de lippen (sur les lèvres). Een gepeperde rekening noemen ze gezouten (une addition salée). Een Fransman die z'n evenwicht verliest, perd l'équilibre, niet la balance, want dan is hij de weegschaal kwijt. En bestel in een Frans restaurant maar liever geen cordon-bleu als je une escalope panée bedoelt, tenzij je een keukenprinses op -prins op je bord wilt zien. False friends heten woorden als balance en cordon-bleu wel: hun vorm is in twee talen (bijna) gelijk, hun betekenis (deels) niet. Oud-hoogleraar Siegfried Theissen en drie andere Belgen hebben er heel wat verzameld en toegelicht in het pasverschenen 'Nederlands-Frans in contrast'.

Trouw,

Stornieren lijkt op het Nederlandse woord storneren, maar betekent toch echt annuleren. [...] Dit dus, wat je een false friend noemt. Zo bleef mijn moeder Bellen gebruiken waar ze eigenlijk Klingeln bedoelde. Hilarische reacties vaak.

Fok!,